Bir yarışta performansı etkileyen en önemli elementlerden biri lastiklerin durumudur. Lastiklerin iyi olması, pist üzerindeki tutuşu artıracağından hızlanmada, viraj almada ve daha birçok durumda avantaj sağlar.
Bu yazıda, genellikle karıştırılan ve ben dahil birçoğumuzun bilip ama yanlış kullandığı iki kavram olan "Tyre Degradation" ve "Tyre Wear" ne demek, değinmek istedim.
Tyre Degradation
Tyre Deg veya Degradation olarak bahsedilir. Lastiklerin termal düzeyde performansını belirtir. Bu da lastiklerin mevcut durumda (hava sıcaklığı, sürüş stili, pist durumu vs.) ne kadar hızda performans kaybettiği ile ilgili bir göstergedir.
Tyre degradation, lastik ısısına bağlıdır. Lastikler, ısıtılıp soğutularak moleküler düzeyde yapısı değiştirilerek kimi zaman dayanıklılığı artırılmaya çalışılsa da (bknz: heat cycle) optimal ısı aralığının dışına çıkıldığında (olması gerekenden sıcak veya soğuksa) yol tutuşu azalır ve performans kaybına neden olur. Yarış mühendisleri tyre degradation kavramından söz ettiklerinde mevcut durumda, sıcaklıkta yol tutuş seviyesinden bahsederler.
Eğer tyre degradation fazlaysa araç yol tutuşu kaybedeceğinden spinler, kaymalar, çekiş kısımlarında sıkıntı hatta fren bölgelerinde araç yavaşlatma yaşanabilir. Eğer tyre degradation sabit bir değer olsaydı pit-stop zamanları vs. her şey öngörülebilir olurdu. Fakat bu değer, değişkenlik gösterir.
Soft lastikler genelde yüksek degradation'a sahiptir. Daha yüksek performansa sahip olmasına rağmen uzun süreli iyi performans göstermez.
Tyre Wear
Tyre wear kavramı doğrudan lastiklerin fiziksel anlamda ne kadar aşındığını belirtir. Tyre degradation ile yakın kavramlar olsa da birbirinden farklıdır. Yüksek degradation ve yüksek aşınma genellikle birbirlerine bağlı olsa da her zaman eşit derecede olmaz.
Örneğin, sıralama turlarında soft lastiklerin bir tur sonrasında tutuş kaybettiğini görebilirsiniz. Böyle bir durumda agresif sürüş stilinden ötürü tyre degradation fazladır fakat tyre wear, daha 1-2 turluk lastik olduğundan sanıldığı kadar fazla olmayabilir.
Lastik üreticileri fiziksel aşınma ile ilgilenerek belirli süreye kadar lastiğin dayanmasını sağlarlar. Tabi bunu yaparken degradation ile de ilgilenerek lastiğin, ömrü boyunca iyi bir tutuş sağlamasını amaçlarlar.
Yine tüm bu etkenlerde (aşınma, performans kaybı vs.) pilotların sürüş stilinin lastikler üzerinde doğrudan etkisi vardır.
Bu yazıda sizlere Tyre Degradation ve Tyre Wear'ın farkını ve neler olduğunu anlattım. Bir sonraki yazılarda görüşmek üzere!
Yazarın Twitter hesabı: @alpaydin_