Sakın Kylian Mbappe’nin sözüne aldanmayın. Latin ve Orta Amerika futbolu sandığınız kadar kötü değil. Erasmus öğrenci değişim programı kapsamında Lublin, Polonya’da tanıştığım Meksikalı arkadaşım Jesus ile bu konuyu uzun uzun konuştuk ve onun verdiği bilgiler ışığında sizlere Meksika’dan ateşli derbileri paylaşıyorum.
Büyük Dörtlü (Los Cuatro Guandes)
Derbileri anlamak için öncelikle Meksika’nın dört büyük takımını bilmek gerekir. Hayır, Tigres bunlardan birisi değil. Meksika’nın dört büyük takımı şunlardır: Club America (Mexico City), Cruz Azul (Mexico City), Chivas GD (Zapopan) ve Pumas UNAM (Mexico City). Bu takımlar arasında Club America’nın 14, Cruz Azul’un 9, Pumas UNAM’ın 7 ve Chivas’ın 12 Liga MX şampiyonluğu bulunmaktadır. Bu takımlar toplamda 42 Liga MX şampiyonluğu ile zirvenin tek sahipleridir. Bunların dışında Deportivo Toluca’nın 10, Club Leon’un da 8 şampiyonlukları vardır ama toplam kupa sayısında diğer takımların gerisinde kaldıklarından listeye dahil edilmezler.
Clasico Capitalino/Başkent Derbisi (Pumas UNAM vs Club America)
Ülkenin en büyük derbilerinden biri olup ilk olarak 1 Temmuz 1962’de oynanmıştır. Liga MX’in çift lig yapısı (Apertura ve Clausura) nedeniyle sezon içerisinde en az 3 defa oynanmaktadır. Bu derbinin ortaya çıkış nedenlerinden birisi zengin-orta sınıf çatışmasıdır. Club America, Meksika’da hep zengin bir takım olarak görülmüştür ve bu nedenle sevilmez. Pumas ise kendini orta sınıf takımı olarak görmektedir ve halkı temsil ettiğine inanır. Pumas taraftarları bu derbiyi önemserken Club America taraftarları Chivas derbisinin daha büyük olduğunu düşünerek bu derbiyi önemsemezler. Maçlara America, Estadio Azteca’da çıkarken Pumas ise Estadio Olímpico Universitario’da çıkar. İki takım arasında şu ana kadar 173 maç oynanmıştır. Club America’nın 61, Pumas’ın ise 43 galibiyeti vardır. 69 maç da berabere bitmiştir.
Clasico Joven/Genç Derbisi (Club America vs Cruz Azul)
Joven kelimesi İspanyolcada genç anlamını taşır. Bu rekabete genç derbisi denmesinin nedeni iki takımın diğer takımlara nazaran daha geç kurulup diğer takımlardan daha başarılı olmasıdır. America 1916’da Cruz Azul ise 1927’de kurulmuştur. Buna rağmen bu iki takım ligin en başarılı 4 takımından ikisidir. Bu derbiyi başlatan 1964’te Cruz Azul’un ikinci ligi kazanarak Liga MX’e yükselmesidir. Böylelikle bu iki başkent ekibinin rekabeti de başlar. 1971’e kadar maçlarını 10 Aralık Stadyumu’nda oynayan Azul, Club America’nın 81.070 kişilik Estadio Azteca’ya taşınınca derbinin ateşi de artmıştır. İki takımda stadı paylaşmaktadır. İki takım arasında toplamda 191 maç oynanmıştır. Club America’nın 70, Cruz Azul’ın 57 galibiyeti bulunmaktadır. 64 maç da berabere bitmiştir. Bu derbi en çok tribün olaylarının yaşandığı derbilerden biridir.
Clasicos de Clasicos/Klasiklerin Derbisi (Club America vs Chivas)
Ülkenin en büyük ve en ateşli derbisidir. Meksika futbol tarihinin en çok oynanan derbisidir. Bu derbiyi ateşleyen olay 1944’te Chivas’ın 7-2’lik tarihi galibiyetidir. Bu derbiyi klasik yapan şey takım oyuncularının ve teknik direktörlerinin geçmiş maçlardaki hareketleri, Meksika eyaleti ve Jalisco eyaleti arasındaki kültürel rekabet, iki takımın taraftarları arasındaki sosyoekonomik farklılıklar ve yoksullarla (Chivas) zenginlerin (Club America) çatışmasıdır. Ülkenin en büyük iki takımının derbisidir. Aynı zamanda America’nın yabancı, Chivas’ın yerli ağırlıklı oyuncuları oynatması iki takım arasında yerli-yabancı çatışmasını da tetiklemektedir. Chivas’ın bazı taraftarları, America’yı bu nedenle vatana ihanetle bile suçlamaktadır. Ülkenin en ateşli derbisi olmasının bir diğer nedeni de 1983’te yaşanan 83 isyanıdır (La Bronca del 83). 1983’te oynanan Liga MX yarı finalinde Chivas rakibi America’yı deplasman 3-0 yenerek finale çıkmıştır. Bunun sonucunda sahada büyük olay çıkmış ve iki takımın taraftarlarından bazıları hayatını kaybetmiştir. Bu nedenle iki takım taraftarı da birbirlerini sevmezler. İki takım arasında tam 251 derbi oynanmıştır. Club America’nın 94, Chivas’ın 78 galibiyeti bulunmaktadır. 79 maç berabere tamamlanmıştır.
Bunların dışında son zamanlarda Pumas-Chivas maçları da derbi olarak görülmektedir. Ama derbinin ismi henüz konulmadığından listeye dahil edilmemiştir.
Diğer Derbiler
Dört büyük takımın derbileri dışında 3 derbi daha bulunmaktadır. Bunlar, Clasico Regiomontano, Clasico Tapatio ve El Clasico Del Sur’dur. Şimdi bunlara bakalım.
Clasico Regiomontano/Monterrey Derbisi [Kuzey Derbisi]
Monterrey kenti, Meksika’nın kuzeyinde yer alan bir kenttir ve bu kent iki takıma ev sahipliği yapar. Bunlar, Monterrey ve Tigres’tir. Bu iki takım 1974’ten beri şehrin en büyüğünün kim olduğunu göstermek için maçlara çıkar. Derbi günleri Monterrey kenti oldukça ateşlidir ve iki takım taraftarları şehir sokaklarında maçtan birkaç saat önce takımlarını desteklemeye başlarlar. Kuzeyin en büyük derbisi olarak görülmektedir. İki takım arasında 133 maç oynanmış olup Tigres’in 47, Monterrey’in 46 galibiyeti bulunmaktadır. 40 maç berabere bitmiştir.
Clasico Tapatio/Guadalarajalıların Derbisi (Chivas vs Atlas)
Tapatio kelimesi Meksika’nın bir şehri olan Guadalajara’nın yerli halkına verilen isimdir. Derbi de iki Guadalajara takımını ilgilendirmektedir. Chivas ve Atlas. Derbi 1916’da Atlas’ın kurulmasıyla başlar. Bu derbide en önemli dikkat çeken bilgi Atlas’ın futbolu İngiltere’ye eğitim amaçlı giden Meksikalı öğrencilerden öğrenmesidir. Atlas’a futbolu öğreten Meksikalı öğrenciler dönemin en zengin İngiliz okullarında okuduklarından Atlas, zengin kesimi temsil eder. Chivas ise o kadar şanslı değildir. Futbolu kendilerince öğrenmişlerdir ve öğrenirken maddi-manevi sıkıntılar yaşamışlardır. Bu nedenle kendilerini yukarıda da bahsettiğimiz gibi orta sınıf olarak tanımlarlar. İki takım arasında 289 maç yapılmıştır. Chivas’ın 108, Atlas’ın 93 galibiyeti vardır. 88 maç berabere bitmiştir.
El Clasico Del Sur/Güney Derbisi (Puebla vs Veracruz)
Puebla ve Veracruz şehirleri Meksika’nın güney sahillerinde her alan iki şehirdir. Derbide bu iki şehrin takımları olan Puebla ile Veracruz’u ilgilendiriyordu. Evet, geçmiş zaman kullandım çünkü bu derbi Veracruz’un 2019’da ligden atılmasının ardından maalesef ölü bir derbi haline gelmiştir. İki takım arasındaki rekabet 1943 yılına kadar dayanmaktaydı. Tabi iki takımda zaman zaman finansal sorunlar yaşamış ve derbi 1953 ve 1970’lerin bir bölümünde oynanamamıştır. Ayrıca iki takım birbirini zaman zaman küme de düşürmüştür. 1999’da Veracruz, 2007’de de Puebla rakibini küme düşürmüştür. 2019’da Veracruz ciddi maddi sorunlar yaşamış ve oyuncuların maaşlarını ödeyemez hale gelmiştir. Bunun sonucunda oyuncular maça çıkmamıştır. Meksika Futbol Federasyonu olaya el atmış ve Veracruz’u ligden atmıştır. Oyuncular serbest kalmış ve Veracruz kadın takımı da Liga MX Kadınlar Ligi’nden atılmıştır. Rezerv takımla lige dönüş çabası sonuçsuz kalmış ve 2020 Kapanış (Clausura) etabı 18 takımla oynanmıştır. 2022’de Veracruz tüm borçlarını ödediğini duyurmuş ve lige geri dönmek için karşı dava açmıştır. Dava henüz sonuçlanmamıştır. İki takım arasında 70 maç oynanmış olup Puebla’nın 30, Veracruz’un 21 galibiyeti vardır. 19 maç berabere bitmiştir.
Derbi Ülkesi Meksika
Sizlere derbilerin kalbi olan Meksika’dan bazı derbileri anlatmaya çalıştım. Bu yazı sürecinde bana değerli bilgiler sağlayan arkadaşım Jesus’a, beni Meksika futboluyla tanıştıran değerli Gabriela Soledad Ramirez’e ve Chivas hakkında değerli bilgiler sağlayan arkadaşım Michelle’e teşekkürü bir borç bilirim. Linesman’de buna benzer bilgi içerikli yazılara ulaşmak için bizleri lütfen takip edin. Bir sonraki yazıda görüşmek üzere…