Mehmet Fatih Faslak
- 16 Kas 2023
- 5 dakikada okunur

NBA'de Skandalların Hakemi Tim Donaghy

NBA tarihinde hakemlerin tartışma konusu olduğu birçok olay mevcut, fakat bunların en büyüğü, hiç kuşkusuz 1994 ile 2007 yılları arasında hakemlik yapan ve adı bahis-şike skandalına karışan Tim Donaghy...NBA her yönüyle basketbolun en üst noktası olarak kabul ediliyor. İçinde rekabet olan her organizasyon gibi NBA'de de bilhassa normal sezon maçlarında, özellikle de beklenmedik sonuçların ortaya çıktığı akşamlarda akıllara o soru geliyor: Maçların sonucuna hakemler etki ediyor mu? Çıktığı mahkemenin ardından 2008'de 15 ay hapis cezasına çarptırılan Tim, o günden beri NBA için bu olay bazında kötüleyen açıklamalarda bulunuyor. Üzerine bulaşan çamuru organizasyonun diğer kollarına bulaştırmakta kararlı... İddialar arasında en önemlisi de 2002'de Lakers ile Sacramento Kings arasındaki altıncı maçta hakemlerin Kings aleyhine daha çok düdük kararı vermesiydi. O yüzdendir ki seriyi çevreleyen tartışmalar hiçbir zaman sona ermeyecek. Hapishanede yazdığı kitapta da, hakemlerin görev yaptıkları maçlarda bahis oynamasından NBA yönetiminin süper yıldızları nasıl koruyup kolladığına; hakemlerin maç öncesinde kendi aralarında ilk teknik faulu kim çalacak bahsine girmesinden bazı maçlarda keyfi yönetim sergilemesine uzanan birçok iddia yer alıyor.

İddialar ve Sonrasında Yaşananlar

Phil Scala, New York’ta organize suçlar bürosunda çalışan bir ajandı. Ekibine bir ihbar geldi. Ekibin muhbirlerinden biriydi ve es geçilemeyecek kadar değerli bir ihbar... Bir NBA hakemi, merdiven altı bahisçilerinin parmağında oynatılıyordu. Scala’nın ekibi ihbar üzerine derhal işe koyuldu ve söz konusu hakemin Tim Donaghy olduğunu anlamaları pek de uzun sürmedi. 2007'de FBI, Donaghy’i oyunlardaki puan dağılımını etkileyen bahis iddiası nedeniyle soruşturdu. Donaghy, çok daha büyük bir operasyonun günah keçisi gibi göründü ve soruşturmayla ilgili iki federal suçlamayı kabul etti.

Scala, Manhattan’daki NBA bürosuna gidip komisyoner David Stern ve diğer üç lig yöneticisi ile bir toplantı gerçekleştirdi. Ajanlar, Stern’ü tecrübeleri hakemlerden biri olan Tim Donaghy’nin kendi maçlarına bahis yaptığı ve bir kumar şebekesine ücret karşılığı içeriden bilgi sağladığı konusunda bilgilendirdiler. Federaller şikeden söz etmedi.. Komisyoner, ligin tam işbirliği içinde olacağına dair söz verdi.

Scala: “Bana başka bir şekilde yapar mıydım diye soracak olursanız cevabım evet olurdu. Stern’ü bilgilendirmezdim. Donaghy o haftalarda Federaller ile yaptığı birçok görüşmede kendisi gibi diğer yozlaşmış olabilecek hakemleri işaret edip onları suçlamaya başlamıştı. Bu sebeple de FBI bir plan yaptı. Donaghy’nin hikayesini açığa çıkarmak için gizli bir operasyon yapmaya hazırlanıyorduk. Donaghy’yi dinlemeyi ve mümkün olursa hatta başka NBA hakemlerini ele geçirmeyi planlıyorduk. Ancak Stern ile yapılan görüşmeden bir ay kadar sonra, FBI soruşturmasına dair haberleri ilk sayfadan verdi. Biri bunu sızdırınca planlarımız elimizde patladı. Öyle olurdu böyle olurdu demeyi sevmiyorum ama eğer o haber çıkmasaydı Donaghy’yi dinleyecektik ve kim bilir bu olay nereye varacaktı. İşler daha farklı olabilirdi. Sözün özü bu.”

David Stern’ün ilk basın toplantısında verdiği mesaj açıktı: Donaghy bir düzenbazdı. Bu bir kumar işiydi evet ancak şike olmadığı kesindi. Stern’ün Donaghy’nin şike yapmadığına dair sözleri, Federal soruşturma ile de geçerlilik kazandı. Donaghy de kendi maçlarına bahis yaptığını kabul etse de şike yaptığını kabul etmiyordu. Sonuçta Donaghy’nin şike yapıp yapmadığı konusundaki ABD Savcılığı bulguları ve suçları Donaghy’ye isnat edilmedi. Yaptıkları inceleme ve sahip oldukları bilgiler hükümetin kararından aykırı bir sonuca varmıyordu. Ancak soruşturmayı yürüten FBI ajanı Scala’nın şüpheleri vardı. Donaghy asla maçın sonucunu değiştirmediğini söylüyor, Scala ise inanmıyordu. NBA de ‘Maçlarda şike yapamazsınız, mümkün değil. Çok sayıda gözlemci, hakem üstleri, koçlar, oyuncular, takım sahipleri, basın ve taraftarlar bir şey görse hemen şikayet ederler.’’ diyerek karşı çıkıyordu.

Basitçe söylemek gerekirse bozulmuş hakemlere dair teoriler onlarca sene ligin başını ağrıtmıştı zaten. Bu sebeple Donaghy’nin şike iddiasını inkar etmesi onlar için bir hediye niteliğindeydi.

Miami-Dallas

2006 yılında Miami Heat, final serisinde Dallas Mavericks’I yenerek NBA şampiyonu olmuştu. Eski hakem Tim Donaghy bu seride şike olduğunu iddia etti. Donaghy, Dallas Mavericks’e haksızlık yapıldığını iddia etti ve şu ifadeleri kullandı:

“Dallas’ın seride büyük bir şansı vardı. NBA’in o zamanlarda çirkin bir huyu vardı. Serileri olduğunca uzatmaya çalışırlardı. Video hakem uygulamasının nedeni de budur zaten. İstemedikleri kararlar çıkınca yeniden izleyip, istedikleri takımın lehine karar veriyorlar. O sene Miami lehine kararlar vermek için kaç takla attılar. NBA seriyi uzattı ve Miami’ye şans verdi. Miami’nin geri dönüşünün arkasındaki neden budur. Dallas bu serinin zorla uzatılmasının mağduru oldu ve geri dönüşe engel olamadı.’’

Yeni iddialar

Geçtiğimiz günlerde Tim Donaghy katıldığı programda farklı açıklamalarda bulundu. NBA'in, hakemlere onun lehine daha fazla faul çalması talimatını vererek Kobe Bryant'ı desteklediğini ve Kobe gibi bir süperstarın daha fazla sayı bulması için çaba harcandığını söyledi. Donaghy'ye göre hâlâ tek kirli hakem kendisi değil. Hakemlerin önemli bir bölümünün yasadışı faaliyetlere karıştığı bir ortam mevcuttu.

‘’Kobe'nin Phoenix Suns'la Play-off serisinde oynadığı zamanı asla unutmayacağım. Defansın kim olduğunu hatırlamıyorum ama bize daha önce kendisini tutan ya da güçlü savunabilen bu adama faul verilmeyen oyunların videoları gösteriliyordu ve bu oyunlarda daha yüksek skorlar istedikleri için hareket özgürlüğü tanınıyordu. Size oyunları gösterip ‘Bu kaçırılan bir fauldü ve bu üç hakem de bu oyunu kaçırdı’ diyorlardı’’

Ayrıca Allen Iverson'a karşı yapılan eylemlere ilişkin son açıklamasında, basketbol sahasında ortaya çıkan tartışmalı bir olayı aydınlatıyor. Ateşli kişiliği ve yetkililerle olan yoğun etkileşimleriyle tanınan Iverson'ın, NBA hakemlerinden biri ile tartışmalı bir geçmişi vardı. Tansiyonun yüksek olduğu bir anda öldürmekle bile tehdit etmişti ve bu durum oyuncu ile hakem ekibi arasında ciddi bir çatışmaya yol açmıştı. Tartışma, Iverson'un tehditleri nedeniyle para cezasıyla sınırlı kalınca beklenmedik bir hal aldı. Donaghy ve diğer iki hakem yönettikleri bir maç sırasında Iverson'ın davranışından duydukları hoşnutsuzluğu cezalandırma fırsat yakaladı. Üç hakemin her biri Iverson'ı avuç içi ihlali nedeniyle işaretledi ve bu da eylemlerinin onun daha önceki tehditlerine yanıt olduğunu açıkça ortaya koydu. Iverson, durumun farkında olduğunu göstererek, serbest atış sırasında Donaghy'in yanına giderek cezai işlemlerin süresini sordu.

Tim Donaghy: "Mesajı ve neler olup bittiğini anlayacak kadar akıllıydı. İleriye dönük sorunlar yaşayacağını bir bakıma biliyordu. Ona neyden bahsettiği hakkında hiçbir fikrim olmadığını söyledim ve bakıp güldüm, o da başını salladı.’’

Son

Soruşturma neticesinde Donaghy'nin şike yapmadığı, düzenlenen hakem toplantılarından bilgi sızdırdığı ortaya çıkmıştı. En azından soruşturmanın ardından varılan karar buydu. Ama ondan da önemlisi Donaghy'nin hikayesi, NBA tarihinde karanlık bir sayfa olmaya devam etmekle kalmayıp profesyonel sporlarda oyunun güvenilirliğini tehlikeye atabilecek her türlü yolsuzluğun önlenmesi için dikkatli ve dürüst olunması gerektiğini işaret ediyor. Sporun bütünlüğünü korumanın ve hakem kararlarının dış faktörlerden etkilenmemesini sağlamanın önemini vurguluyor.

NBA de yaşanan olaylar sonucunda zarar gören imajının yenilenmesine giderek yeni bir sloganla hakem kadrolarında ve kılavuzunda değişiklikler yaptı. Her türlü gizli şike düzenini tespit edebilmek için yeni önlemler yürürlüğe koydu. Hakemlerin faul düdüklerini denetlemek için yeni bir sistem getirdiler, bahis oranlarındaki şüpheli değişiklikleri ortaya çıkarabilecek dalgalanmaların tahkikatını artırdılar, güvenlik ve veri analizinde tecrübeli isimler ile anlaştılar ve hatta bahis dünyasındaki olası bir yozlaşma dedikodusunu bildirecek yetkililer yetiştirdiler.

Donaghy’e dönecek olursak hakem olarak mirasının, yolsuzluğun genel olarak spora getirebileceği potansiyel tehlikeleri ve yansımaları hatırlattığını söylemek yanlış olmaz herhalde. Şu günlerde ise hayatına 2009 yılında serbest kaldığından beri yaşadığı müstakil evinde devam ediyor. Bir süre oynadığı bahisi de artık bırakmış durumda. İddialara göre gelirini sadece sahip olduğu mülklerinden gelen kiralardan sağlıyor.

NBA'de Skandalların Hakemi Tim Donaghy

İddialar ve Sonrasında Yaşananlar

Miami-Dallas

Yeni iddialar

Son

İlgili Yazılar